Abstract:
iyatro etkinliğinin en temel işlevselliği, yaratıcı özneler (yönetmen, tasarımcı,
dramaturg, oyuncu vb.) tarafından bazı düşüncelerin, duyguların, durumların veya
olayların; deneyim, sezgi, düş gücü ve beceri kullanılarak, biçim verilmiş varlıklar
yoluyla tasarlanması, yansıtılması veya ifade edilmesidir. Dolayısıyla tiyatro
etkinliğini, yaratıcı özneler tarafından biçimlendirilmiş reel varlık alanı ve reel varlık
alanının taşıdığı öz ile alımlayıcı özne (seyirci) arasında gerçekleşen bir etkinlik olarak
tanımlamak mümkündür. Bu doğrultuda, tiyatro uzamını estetik varlık alanına
dönüştüren unsurlar nelerdir? Çağdaş bir yönetmenin ve onun sahnelemesinin estetik
düşüncesini belirleyen faktörler nelerdir? Bir sahnelemenin estetik düşüncesinin,
alımlayıcı öznenin estetik yaşantısına ve buna bağlı olarak estetik algılamasına yön
veren unsurlar nelerdir? Tez çalışmasının zeminini oluşturan bu sorular göz önünde
bulundurularak, çağdaş tiyatro sahnelemelerinin estetik kavramı üzerinden
değerlendirilmesi gerçekleştirilmiştir.
Bu tezin amacı, yaratıcı özneler tarafından tiyatro uzamının estetikleştirilmiş
varlık alanı olarak inşa edilme sürecinde izledikleri süreçler, kullandıkları metotlar ve
materyalleri saptamayı ve seyircinin estetik algılamasını etkileyen unsurları tespit
edilmesini amaçlamaktadır. Elde edilen veriler ışığında, çağdaş Alman tiyatrosu
yönetmenlerinden Thomas Ostermeier’in sahnelemelerinin estetik kavramı üzerinden
çözümlenmesi ve yorumlanmasını hedeflemektedir. Bu bağlamda Ostermeier’in Fat
Men in Skirts, Shopping and Fucking, Personenkreis 3.1, Danton’s Tod, Nora,
Woyzeck, Baumeister Solness, Hedda Gabler, A Midsummer Night’s Dream, Die Stadt
un Der Schnitt, John Gabriel Borkmann, Othello, Measure for Measure, An Enemy of
the People, III. Richard, Rückkehr nach Reims, La Nuit des Rois, Ödipus gibi
sahnelemeleri içerik analiz ve performans analiz yöntemi kullanılarak incelenmiştir.
vi
Nitel bir durum çalışması olan bu araştırma ayrıca, farklı yönetmenlerin estetik
düşüncesinin izleri sürülmüş ve bu doğrultuda gerçekleştirilen çeşitli karşılaştırmaları
da içermektedir.
