Abstract:
Erken çocukluk döneminde temel bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi,
ilerleyen yaşlarda üst düzey bilimsel süreç becerilerinin kazanılması açısından
önemlidir. Maria Montessori, çocukluğun yetişkinlikten farklı olarak çeşitli şekilde
öğrenme ve algı süreci olduğunu savunur. Çocuk merkezli bir eğitim olan Montessori
yaklaşımı çocuğun ihtiyacı, yeteneği ve ilgisine yönelik gelişim ortamı sağlarken
çocuğu bireysel olarak değerlendirir. Bu bağlamda çocuğu kendine has ve bir bütün
olarak destekleyen Montessori yaklaşımı, bilimsel süreç becerilerini de desteklediği
söylenebilir. Bu araştırmanın amacı, Montessori uygulayıcısı okul öncesi
öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerin öğretimine ilişkin görüş ve uygulamalarının
incelenmesidir. Araştırmanın katılımcı grubu 2022-2023 eğitim yılı döneminde
İstanbul ilinde, İl Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı ve Montessori yaklaşımını
benimseyen erken çocukluk kurumunda görev yapan beş okul öncesi öğretmeninden
oluşmaktadır. Nitel bir araştırma desenlerinden durum çalışması kullanılmıştır.
Katılımcı grubu amaçlı örneklem yöntemlerinden biri olan ölçüt örneklemeye göre
belirlenmiştir. Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinden ders planı
yapılandırma formu hazırlamaları istenmiştir. Ardından bilimsel süreç becerileri
öğretimine ilişkin görüşme soruları yöneltilerek okul öncesi öğretmenleriyle görüşme
gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin bilimsel süreç becerilerini geliştirmek amacıyla
tasarladıkları ders planlarının uygulama süreci gözlemlenmiştir. Ulaşılan nitel veriler
tümevarımsal içerik analizi ile analiz edilmiştir. Araştırmacının sınıf içi gözlemde
ulaştığı veriler ise gözlem protokolüne uygun şekilde analiz edilmiş ve elde edilen
veriler grafiğe dönüştürülmüştür. Analizlerin tamamı okuyucu için anlaşılır hale
getirilmiştir. Bulgular, Montessori uygulayıcısı okul öncesi öğretmenlerinin benzer
kavramlara atıf yaptıklarını göstermiştir. Okul öncesi öğretmenlerinin görüşleri,
Montessori yaklaşımında tercih edilen birçok aktivitenin bilimsel süreç becerilerini de
viii
desteklediği yönündedir. Bilimsel süreç becerilerinin birçok etmenden kaynaklı farklı
zamanlarda gelişim gösterdiği ve tek bir etkinlik çeşidiyle değil, bilimsel süreç
becerilerini geliştirirken çeşitli yöntemler tercih ettikleri görülmüştür. Bu noktada
öğretmenlerin bireysel öğrenme hızına ve öğrenme süreçlerine önem verdiği
söylenebilir. Okul öncesi öğretmenleri öğrenmede süreci somutlaştırmaya önem
vermekte ve yaşantı yoluyla çocukları desteklemektedir. Bilimsel süreç becerilerinden
gözlem, tahmin etme, sınıflama, ölçme ve çıkarım yapma becerisine değinen okul
öncesi öğretmenlerinin, veri kaydetme becerisine sınırlı sayıda değinildiğine
ulaşılmıştır. Montessori öğretmenlerinin bireysel aktiviteye ve tüm sınıf aktivitesine
uygulama esnasında yer vererek süreçlerini tamamlanmıştır. Öğretmenlerin öğrenme
süreci için gerçek yaşamdan etkinlikler sunduğu ve etkinliklerin tamamında önceden
hazırlıklı bir şekilde uygun ortam sağlandığı görülmüştür
