Abstract:
Bu çalışma DEAŞ terör örgütünün bölgede etkinlik kazanmasında etkili olan
modern Irak tarihi sosyo-politik dinamiklerini irdelemektedir. Çalışmada DEAŞ’ın
sözde devletleşme iddiası kapsamında bölgede gerçekleştirdiği faaliyetler
incelenmekle beraber Irak özelinde DEAŞ ile çok aktörlü mücadele dönemi ve DEAŞ
ile mücadele süreci neticesinde bölgede alan hâkimiyeti yetkinliğini kaybeden terör
örgütünün değişim gösteren örgüt yapısı, saldırı stratejisi, yeni dönemde bölgede
etkinlik kazanımını destekleyen faktörler 2017-2020 yıllarını kapsayan süreç
içerisinde analiz edilmiştir. Çalışma oluşturulurken nitel araştırma yöntemleri
kullanılmıştır. Çalışma bir vaka analizi olmakla birlikte akademik makaleler, yüksek
lisans tezleri, doktora tezleri, resmi raporlar, sivil toplum kuruluşları raporları ve
akademik değeri olan yazılı basından yararlanılarak hazırlanmıştır. Tüm bu kapsamda
çalışmada elde edilen veriler çerçevesinde modern Irak tarihi sosyo-politik
dinamiklerinin kronik sorunsalları olarak tasvir edilen mezhepsel ayrımcılık ve etnik
çatışmalar gibi etmenlerin Irak’ta ortak bir kimlik altında birleşilmesinin önüne geçtiği
belirlenmiş, Irak’ta demokratik kurumların işlevsizliği sebebiyle ortaya çıkan otoriter
yönetimler ile bölgede yükselen toplumsal eşitsizlik; İran Savaşı ve Birinci Körfez
Savaşı bağlamında ortaya çıkan finansal krizler, uluslararası ambargolar Irak
toplumunda Batı karşıtlığının yükselmesinde de etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Modern Irak sosyo-politik dinamiklerinin de tesiriyle 2003 askeri müdahalesinin
ardından bölgede etkinlik kazanan, Irak ve Suriye kara sınırları içerisinde 2014 yılında
sözde hilafetini, sözde devletini ilan eden DEAŞ ile mücadelede çok aktörlü bir süreç
vuku bulmuştur. Bu bağlamda Irak özelinde 2017 yılında DEAŞ’a karşı zafer ilan
edilmiştir. Ancak bölgenin DEAŞ unsurlarından tamamen arındırılamadığı
değerlendirilmektedir. Bu noktada bölgedeki DEAŞ yapılanmasının ve eylem
stratejisinin değiştiği belirlenmiştir. Irak’ta alan hâkimiyetini kaybeden örgütün, yeni
dönemde güvenlik güçlerine karşı yıpratma saldırıları gerçekleştirdiği saptanmıştır.
