FİBROMİYALJİ HASTALARININ UYUM BOZUCU ŞEMALARI İLE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİDE DUYGU DÜZENLEME GÜÇLÜĞÜNÜN ARACI ROLÜNÜN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmada duygu düzenleme güçlüğünün psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanında, erken dönem uyum bozucu şemmalar (EDUŞ) ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün aracılık rolü incelenmiştir. Fibromiyalji sendromu (FMS) psikosomatik bir hastalık olarak değerlendirilen kas-iskelet sistemi rahatsızlığıdır. Bireyler yaygın vücut ağrıları olmasına sebep olmaktadır. FMS uyku bozukluğu, kognitif işlevlerde bozulma ve anksiyete ile seyretmekte, nedeni bilinmeyen kronik bir sendrom olarak tanımlanmakta ve olası nedenleri arasında psikolojik faktörler sayılmaktadır. Bireylerin duygularını ne zaman, nasıl deneyimledikleri, ne şekilde ifade ettikleri ve nasıl ortaya koydukları konusunda zorlanma yaşadığı, duygularını uyuumsuz şekilde düzenlemelerine duygu düzenleme güçlüğü denmektedir. Psikolojik dayanıklılık, stresli yaşam olaylarına karşı verilen tepkilerin olumlu tarafı olmaktadır. Uyum sağlama becerilerimizle ilişkilidir ve travma atlatma durumumuz etkilemektedir. Erken dönem uyum bozucu şemalar, genellikle çocukluk ve ergenlik döneminde gelişmekte olup, anılardan, duygulardan, bilişlerden ve bedensel duyulardan oluşmaktadırlar, benlik algısını ve kişilerarası ilişkileri etkileyen ve yaşam boyunca sürekli tekrar eden kalıp ya da örüntülerdir. Çalışma ilişkisel tarama modelinde yürütülmüştür. Çalışmanın örneklemini 408 fibromiyalji hastası oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplamak maksadıyla Google Forms aracılığı ile demografik form, Young Şema Ölçeği, Duygu Düzenleme Güçlüğü Ölçeği ve Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan verileri viii analiz etmek için sosyal bilimler için istatistik paket programı (SPSS 26) kullanılmıştır. Analizler sonucunda sonucunda duygu düzenleme güçlüğünün psikolojik dayanıklılık üzerinde negatif yönde ve anlamlı bir etkisinin olduğu, psikolojik dayanıklılık ile erken dönem uyum bozucu şema alanlarından zedelenmiş otonomi ve zedelenmiş sınırlar şema boyutlarının negatif yönde anlamlı ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında, uyum bozucu şemalar ile psikolojik dayanıklılık arasındaki ilişkide duygu düzenleme güçlüğünün aracılık etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Erken dönem uyum bozucu şemalar ve duygu düzenleme güçlüğünün patolojik bozukluklarla ilişkisi ile alakalı çok sayıda araştırma olsa da psikolojik dayanıklılığın da ele alındığı ve tüm bunların fibromiyalji sendromu ile ilişkisini araştıran bir çalışmalar literatürde az sayıdadır. Bundan dolayı alanyazına katkı sağlamak ve bu konudaki araştırmaları genişletmenin önemli olduğu düşünülmektedir.