Abstract:
Dil kültüre yansır ve kültüre yön verir. Kültür de dilden beslenerek dille
yoğrulur. Dil ile kültür arasında bir etkileşim söz konusudur. Bu etkileşimin ürünleri
olan halk dili daha çok sözlü kültürün taşıyıcıları olarak varlığını sürdürmektedirler.
Varlığını sözlü olarak devam ettiren halk ağzı daha sonra dilbilimciler ve sözlük
bilimciler tarafından derlenerek kayıt altına alındı.
Son yıllarda, Türkiye Türkçesi ağızları ve onun başvuru kaynağı olan
Türkiye’de Halk Ağzından Derleme Sözlüğü ile ilgili yapılan çalışmalar artmaktadır.
Derleme Sözlüğü, ağız çalışmalarının başvuru kaynağıdır.
Bu tezin amacı, Derleme Sözlüğündeki “üretim, üretici, tüketim, tüketici”
kavramlarıyla alakalı kelimeleri taramak ve taranan bu kelimelerin morfolojisi ile
çağrışım alanı arasında doğrudan veya dolaylı bir ilişkinin varlığını incelemektir.
Böylelikle, Derleme Sözlüğünde tespit edilen bu kelimelerin bütün sözlük içerisindeki
yeri ortaya konulacaktır. Çalışmada; tarama sonucunda elde edilen kelimelerden
birleşik yapıda olanlar, ödünç kelimeler ve fiiller inceleme dışında tutulmuştur.
İnceleme sonucunda tespit edilen kelimelerin anlamı ve yapısı önce etimoloji
sözlüklerinde aranmış, tarihi süreç içerisinde Güncel Türkçe Sözlük ile inceleme
tamamlanmıştır.
