Abstract:
İşitme kaybı dünya genelinde yaşanan ve gittikçe artan bir sağlık sorunu olarak
karşımıza çıkmaktadır. Bu sağlık probleminde icat edilen buluşların geliştirilmesi ile
yaşanan teknolojik gelişmeler sayesinde çözümler ortaya çıkmıştır. Bunlardan ikisi
işitme cihazı ile koklear implant olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada amaç
sağlıkla beraber sosyolojinin ele alınmasıdır. İşitme kaybı bir takım sosyal
problemler meydana getirmektedir. Sağlık konusunda dezavantajı olan bireyler ister
istemez toplum içerisinde dezavantajlı bir konuma sahip olabilmektedirler ve bu da
toplumsal alanda bireyler arasında eşitsiz bir düzen oluşturmaktadır. Cihaz kullanan
bireylerde toplum bilincine ve toplum düzenine göre sosyal hayat şekillenebildiği
gibi bireylerin aile ortamı, yaşadıkları çevre ve kişilik özellikleri gibi etkenlerde
sosyal hayatı şekillendirebilmektedir. Bu çalışma sosyolojik bağlamda ele alınarak,
koklear implant ve işitme cihazı kullanıcılarının sosyal yeterlilik ve sosyal sonuç
beklentileri konusunda ankette yer alan etkenlerle birlikte sosyal yeterliliğin ne
derecede etkilediği incelenmekte ve bu etkenlerin sosyal yeterliliğe nasıl yansıdığı
ele alınmaktadır.
Koklear implant ve işitme cihazı kullanıcılarının sosyal yeterlilik ve sosyal sonuç
beklentileri üzerine incelenen bu çalışmada ilk bölüm olarak ana eksen, sağlık
kavramı ve sağlık sosyolojisi ile başlayıp işitmeyi sağlayan organımız olan kulak,
işitme kaybı, işitme cihazı, koklear implant, her iki cihazın tarihsel süreci ve işitme
engelliliği şeklinde bilgi verilmesi amaçlanarak literatür araştırmasını kapsamaktadır.
Bunun yanı sıra ilerleyen kısımlarda ise çalışmanın diğer problemi olarak sosyal
hayat, sosyal yeterlilik, sosyal sonuç beklentisi kavram ve kuramları konu edilmiştir.
İkinci bölümde nicel bir anket çalışması gerçekleştirilen 18 ile 65 yaş arasını
kapsayan, işitme cihazı, koklear implant ve her ikisini de kullanan 230 kişi ile bu
kişilerin sosyal yeterlilik etkenlerinin ve biçimlerinin ortaya çıkarılmasını
kapsamaktadır.
Çalışma yapılan işitme cihazı, koklear implant ve her ikisini de kullanan bireylerin,
çeşitli faktörlerle sosyal yeterlilikleri hakkındaki düzeylerinin ortaya çıkarılması için
bir anket uygulanmıştır. Anket iki kısımdan oluşmakta olup ilk kısım, bireylerin
demografik bilgileri, eğitim durumu, cihaz türleri ve boş zamanlarda yapılan
etkinliklerden oluşmaktadır. Anketin ikinci kısmı ise bireylerin toplum içinde ki
sosyal becerileri, sosyal hayata katılımı, diğer insanlarla ilişkisi ile ilgili soruların
bulunduğu ve sosyal yeterliliği ölçmek için kullanılan sosyal yeterlik ve sosyal sonuç
beklentileri ölçeğinden yararlanılmıştır. Yapılan bu çalışmada anket her cihaz
kullanıcısı bireylere tek tek ulaşılarak Covid-19 süreci sebebi ile Google Drive
üzerinden dijital yöntem ile gerçekleştirilmiştir.
Yapılan çalışmanın sonucunda bireylerin, duyma kaygısı ile sosyal yeterlilik ve
sosyal sonuç beklentisinde kullanılan cihaz tipi arasında anlamlı bir ilişki olduğu
ortaya çıkmıştır.
