İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında İşlenen Aile İçi Rollerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi1*

Abstract

Bu çalışma, ilkokul Hayat Bilgisi ders kitaplarında “Evimizde Hayat Ünitesi”nde, aile içi rolleri, toplumsal cinsiyet eşitliği açısından incelemek amacıyla planlanmıştır. Eğitim ve öğretim “ideal insan” ve “istendik davranış değişikliği” meydana getirme sürecidir. Bu nedenle vereceğimiz her doğru ya da yanlış bilgi geleceğin nesillerinin zihinlerinde yeredecektir. Bu bağlamda ders kitapların içeriğinin, toplumsal normlara göre değil bilimsel olgulara göre hazırlanmış olması oldukça önemlidir. Çalışmanın veri kaynağını oluşturan kitaplar, Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 28.05.2018 tarih ve 78 sayılı kararıyla 2018-2019 öğretim yılından itibaren beş yıl süreyle ders kitabı kabul edilen ve Giresun ilinde okullarda işlenen Hayat Bilgisi ders kitabı oluşturmaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler nitel araştırma yöntemi olan içerik analizi ile çözümlenmiştir. “Evimizde Hayat Ünitesi” içerisindeki görseller ve metinlerde aile türleri ve aile içi roller belli kodlar belirlenerek temalaştırılmıştır. Bu temalar, tablolar haline getirilmiş ve yorumlanmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde kitaplarda daha çok çekirdek aile yapısının verildiği; geniş aileye de 1* Geliş Tarihi / Received: 18.02.2020 - Kabul Tarihi / Accepted: 07.02.2021 DOI: 10.17932/IAU.AIT.2015.012/ait_v07i1003 58 Aydın İnsan ve Toplum Dergisi Yıl 7 Sayı 1 - Haziran 2021 (57 - 73) İlkokul Hayat Bilgisi Ders Kitaplarında İşlenen Aile İçi Rollerin Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi vurgu yapıldığı ancak tek ebeveynli aile örneği olmadığı belirlenmiştir. Hayat bilgisi ders kitaplarında metinlerde ve görsellerde, geleneksel aile rollerinin devam ettiği annenin daha çok ev içerisinde sorumluluk yüklendiği belirlenmiştir. Kitaplardaki baba modeli ise, evin geçimini sağlayan, dışarıdaki etkinliklerde yer alan, sosyal etkinliklere ailenin katılımı konusunda karar verici olarak betimlendiği tespit edilmiştir. “Evimizde Hayat Ünitesi”nde ev işlerini yapan anne, bu işlere yardımcı olan baba modelinin verilmesi kadının asıl sorumluluğunun ev ve çocuk bakımı olduğunu desteklemektedir. Ayrıca kitabın “Tasarruf” konulu bölümünde dikkat çekici ayrımlardan biri yine kız çocuklarının ihtiyaç duyduğuşeylerle oğlan çocuklarının ihtiyaç duydukları şeylerin toplumsal cinsiyet rolleri bağlamında kurgulandığıdır.