KENTSEL DÖNÜŞÜM KAPSAMINDA FİKİRTEPE’DE KARŞILAŞILAN EN ÖNEMLİ PROBLEMLERİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma kent, kentleşme, gecekondulaşma olgusunun genel anlamını ve kentsel dönüşümü anlatmakta, sebeplerinden ve ortaya çıkmasından bahsetmektedir. Ardından Avrupa’dan ve Türkiye’den bazı gecekondu örneklerini gösterdikten sonra İstanbul’daki en ünlü ve en tartışmalı gecekondu bölgesini detaylı bir şekilde anlatmaktadır. Bir yandan Fikirtepe’nin coğrafi yerine, iklimine, zemin ve kaya türlerine göz atan çalışma, diğer yandan Fikirtepenin ne zaman ve nasıl büyük bir gecekondu bölgesi olduğunu, gecekondu olarak en büyük problemlerini, kentsel dönüşüm projesinin başlamasını, proje kapsamında hangi problemleri çözeceğini, nasıl çözeceğini ve çözüm alternatiflerini detaylı ve rakamsal olarak incelemektedir. Çalışmanın ana amacı ve hedefi, Türkiye’nin genelinde yaygın olan ve yanlış stratejilerin uygulanmasından kaynaklanan gecekondulaşma olgusunu ve gecekondu mahallelerini yakından inceleyip, nihai çözümler üretmektir. Doğru bilgiler toplayabilmek için farklı devlet kurumları ziyaret edilerek istenen bilgiler yetkili ve güvenli kaynaklardan alınmıştır. Alınmış olan bilgileri çalışma alanından takip etmek için Fikirtepe bölgesi ziyaret edilmiş ve orada sürdürülmekte olan bazı projeler yakından görülmüştür. Türkiye’nin büyük şehirlerinde olduğu gibi İstanbul’da da gecekondu olgusu erken yıllarda başlamıştır. Özellikle de sanayi devriminin hemen sonrasında hızlanmıştır. Tabi ki Fikirtepe’nin coğrafi konumundan dolayı göçmenler burayı hedef alarak yerleşmeye başladılar, böylece yıllar gittikçe nüfus aşırı derecede arttı ve bunun neticesi olarak Fikirtepe’deki az miktarda mevcut ve kalitesiz olan hizmetler yetersiz hale gelmiştir. Bunun yanında plansız, yasa dışı yapılan ve yaşam standartlarına uygun olmayan gecekondu evler bölgenin sakinleri için büyük bir tehdit olmuştur. Özellikle İstanbul büyük bir depremin riski altında ve söz konusu bölge Marmara fay hattı üzerinde olunca, risk daha da büyük olmaktadır. Buna istinaden, Fikirtepe’yi modern bir mahalleye dönüştürmek ve depreme dayanıklı bir bölge inşa etmek hedefleyerek yetkili kurumlar gerekli planları hazırlayıp uygulamaya başlamıştır. Bölgedeki en büyük var olan sorun, yanlış arazi kullanımıdır. Söz konusu problemin iç göç hareketi nedeniyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Yanlış arazi kullanımı Fikirtepe’deki genel veya bütün problemlerin temel nedeni olabilir çünkü göçmenler bölgeye yasa dışı bir şekilde yerleşince temel hizmetlere aldırmayarak barınabielcekleri herhangi bir yapı arayışında oluyorlardı. Bunun da beraberinde oradaki hizmetlerin yetersizliği, yolların darlığı ve yıpranmışlığı görülmüştür. Çalışmada bütün problemler detaylı bir şekilde incelenmiş ve son kısımda da üretilen çözümler gösterilmiştir.