ÇALIŞAN İŞİTME ENGELLİLERİN İŞ YAŞAMININ SOSYOLOJİK AÇIDAN YORUMLANMASI

Abstract

Araştırmanın amacı; engelli ve engellilik olgusunun belirli boyutlarıyla incelenmesi, engelli bireylerin istihdam edilebilirliklerinin değerlendirilmesi ve işitme engelli bireyler örnekleminde, engelli bireylerin çalışma yaşamında maruz kaldıkları sorunların belirlenmesi ve konu ile ilgili önerilerde bulunulması olarak belirlenmiştir. Araştırmanın amacı kapsamında bu doğrultuda; farklı engellilik türleri ve düzeyleri bağlamında engelli bireylerin çalışma yaşamında maruz kaldıkları sorunların belirlenmesi değil, işitme engelli bireyler özelinde ve araştırmanın örneklemine endeksli olarak konu ile ilgili belirlemelerde ve değerlendirmelerde bulunulması yer almaktadır. Araştırmanın evrenini, Türkiye’deki işitme engelli tüm iş görenler oluşturmaktadır. Bu temelde araştırmanın evreni; Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni (2023) kapsamında yer verilen verilere ve TÜİK (2022) verilerine endeksli belirlenmiştir. Araştırma kapsamında bu doğrultuda, 302 katılımcıya ulaşılmıştır. Araştırmada hem nitel yöntemlerin hem de nicel yöntemlerin kullanılması söz konusudur. Araştırmada, araştırmacı tarafından hazırlanan “Çalışan İşitme Engellilerin İş Yaşamının Sosyolojik Açıdan Yorumlanması Görüşme Formu” kullanılmıştır. Çalışan İşitme Engellilerin İş Yaşamının Sosyolojik Açıdan Yorumlanması Görüşme Formu; Kişisel Bilgi Formu, İşitme Engeli Bilgi Formu ve Çalışma Yaşamında ve Ekonomik Alanda Yaşanan Sorunlar Bilgi Formu kapsamında üç bölümden oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, işitme engelli bireylerin çalışma ortamında maruz kaldıkları sorunlar ile toplumsal yaşam içerisinde maruz kaldıkları sorunların kısmen benzerlik gösterdiği saptanmaktadır. Araştırma bulguları bu doğrultuda; işitme engelli bireylerin çalışma yaşamında büyük oranda iletişim viii sorunlarına, ayrımcılık yaklaşımlarına ve önyargılara maruz kalmak dolayısıyla sorun ve zorluk yaşadıkları belirlenmektedir. Araştırma kapsamında elde edilen bulgular doğrultusunda; engelli ya da işitme engelli bireylerin istihdam edilebilirliklerinin artırılmasına yönelik belirlenen ve uygulanan yasal düzenlemelerin istenilen ve beklenilen sonuçlara ulaşmayı sağlamada yetersiz kaldığı belirlenmektedir. Söz konusu edilen bu yetersizliğin yasal düzenlemelerin kapsamının yetersizliğinden kaynaklandığı düşünülmemekle birlikte, yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesi noktasında ya da uygulamada yetersizlikler bulunduğu söylenebilmektedir. Dolayısıyla da konu ile ilgili yasal mevzuatın ilgili kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından gereği gibi uygulanıp uygulanmadığının denetlenmesine yönelik çalışmaların ve uygulanmaması durumunda söz konusu edilecek yaptırımların hayata geçirilmesinin, engelli ya da işitme engelli istihdam edilebilirliğini önemli ölçüde artıracağı düşünülmektedir