OKUL ÖNCESİ RESİMLİ ÇOCUK KİTAPLARININ DUYGU DÜZENLEME BECERİLERİNİ DESTEKLEMESİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma 3-6 yaş grubunda bulunan çocuklar için hazırlanmış olan resimli çocuk kitaplarının duygu düzenleme becerisini desteklemesi yönünden incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubu, amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiş olan 2010- 2022 yılları arasında 3-6 yaş grubu çocuklar için Türkçe olarak yayımlanmış kitaplarda yer alan duygular ve duygularla başa çıkma stratejilerinin yer aldığı yerli veya çeviri 113 kitaptan oluşmaktadır. Araştırmada veriler, alanyazın taraması ve uzman görüşlerine dayanarak araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan “Kitap Künye Formu”, “Duygu İnceleme Formu” ve “Duygularla Başa Çıkma Stratejileri Ölçüt Listesi” kullanılarak elde edilmiştir. Formlar oluşturulurken Parrot (2001) tarafından yapılmış olan duygu sınıflaması dikkate alınmıştır. Oluşturulan formlar aracılığıyla kitapların basım yılı, yerli ya da çeviri olma durumu, kahramanın insan, hayvan ya da diğer (bitki, nesne vb.) olma durumu ile ilgili künye bilgileri, kitaplarda belirlenen duyguların yer alma durumu ve kahramanların bu duygularla başa çıkma stratejilerine ilişkin veriler saptanmıştır. Araştırmada nitel veri analizi yöntemlerinden biri olan doküman analizi ve veriler çözümlenirken betimleyici istatistik yöntemleri (frekans, yüzde, ortalama) kullanılmıştır. Araştırmada yer alan kitaplar araştırmanın kavramsal çerçevesinden yola çıkarak hazırlanmış olan Duygularla Başa Çıkma Stratejileri Ölçüt Listesine kaydedilerek araştırmacı tarafından yorumlanmıştır. Sonuç olarak, incelen resimli çocuk kitaplarında daha çok hayvan karakterlerin kullanıldığı belirlenmiştir. Kitaplarda öfke, üzüntü, korku, sevinç ve sevgi duygularına yer verildiği; olumlu ve olumsuz duygularla başa çıkmak için çoğunlukla kendi kendini motive etme, yetişkin desteği alma, zihnini /dikkatini başka yöne yönlendirme, sakinleşme gibi işlevsel olan

stratejiler kullanıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular okul öncesi dönemde duygular, duygularla başa çıkma stratejileri ve duygu düzenleme becerileri bağlamında tartışılmıştır.