ENGELLİ BİREYİ KURUM BAKIMINDA BAKILAN AİLELER İLE ENGELLİ BİREYİ EVDE BAKILAN AİLELERİN İYİ OLUŞ VE SOSYAL DESTEK ALGILARININ İNCELENMESİ

Abstract

Toplumumuzda engelli bireyin bakımını ev ortamında sürdürmekte güçlük çeken ve kurum bakımını tercih eden aileler olduğu gibi bu güçlüklere rağmen engelli bireyin bakımını aile yanında, evde sağlayan aileler de vardır. Bu iki grubun ailenin iyi oluşunu yükseltmek doğrultusunda, sosyal destek gibi faktörler ile ilişkisinin incelenmesi önem arz etmektedir. Bu araştırma; engelli bireyi kurum bakımında bakılan aileler ile engelli bireyi evde bakılan aileleri karşılaştırarak ailelerin iyi oluş, sosyal destek algısı ve bazı değişkenler kapsamında incelenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın örneklemi engelli bireyi kurum bakımında bakılan 101 aile üyesi ve engelli bireyi evde bakılan 124 aile üyesi olmak üzere toplamda 225 kişiden oluşmaktadır. Çalışmada nicel araştırma yönteminden faydalanılarak ilişkisel tarama tasarımı kullanılmıştır. Araştırmada; “PERMA Ölçeği”, “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği (ÇBASDÖ)” ve hazırlanan “Kişisel Bilgi Formu” kullanılmış olup veri toplama araçları katılımcılar ile yüz yüze görüşülerek uygulanmıştır. Verilerin analizinde; “Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA)”, “Pearson Korelasyon Analizi” ve “Basit/Çoklu Doğrusal Regresyon” uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 26 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma bulgularında; engelli bireyi evde bakılan kadın aile üyelerinin, erkek aile üyelerine göre mutluluk, sağlık ve olumsuz duygular alt boyut puanlarının; engelli bireyi evde bakılan bekâr aile üyelerinin, evli aile üyelerine göre ise aile desteği, mutluluk ve sağlık alt boyut puanlarının anlamlı düzeyde düşük olduğu belirlenmiştir. Engelli bireyi evde bakılan kadın aile üyelerinin, engelli bireyi kurumda bakılan kadın aile üyelerine göre ve engelli bireyi evde bakılan bekâr aile üyelerinin, engelli bireyi kurumda bakılan bekâr aile üyelerine göre mutluluk puanlarının düşük olduğu belirlenmiştir. Araştırmada; aile desteği, arkadaş desteği ve özel bir insan desteğinin genel iyi oluşu yordadığı tespit vi edilmiştir. Ayrıca katılımcıların yaşı ile ölçek boyutları arasında negatif bir ilişki olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Genel olarak kadın olmak, bekâr olmak ve engelli bireyin bakımını evde sağlıyor olmak neredeyse tüm boyutlarda dezavantaj sağladığı görülmüştür. Bu bağlamda; ailelerin sosyal destek sistemlerini ve iyi oluşlarını artırmaya yönelik uygulamalar ve politikaların dönüştürülmesi önerilmiştir.