İDEAL KENT KAVRAMINDA ENGELSİZ TASARIM YAKLAŞIMLARININ ANKARA ÜZERİNDEN DEĞELENDİRİLMESİ

Abstract

Bu araştırmada, Ankara Çankaya’da ikamet eden engelli bireylerin erişilebilirlik konusunda bir sorun yaşayıp yaşamadıkları bilimsel yöntem ve teknikler kullanılarak anlaşılmaya çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemi ile gerçekleşen bu araştırmada görüşme tekniği ile veriler elde edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunda 18 engelli birey yer almıştır. Katılımcılardan 6 kişi ortopedik, 6 kişi işitme, 6 kişi görme engelli bireydir. Katılımcılar ile yapılan görüşme sonucunda elde edilen ham datalar fiziksel çevre, kamu binaları, sosyal yardım, karar alma merkezleri, istihdam, eğitim, sağlık konularındaki erişilebilirliği anlamaya çalışan yedi farklı kategori altında değerlendirilmiş ve analiz edilmeye çalışılmıştır. Araştırma bulguları, “fiziksel çevre”nin erişilebilirliği, “kamu binaları”nın erişilebilirliği, “sosyal yardımlar”a erişim, “karar alma merkezleri”nin erişilebilirliği, “sağlık”, “istihdam” ve “eğitim” alanındaki erişilebilirlik kategorilerinde 2005 yılında yürürlüğe konulan 5378 sayılı kanundan sonra iyileşmeler olduğunu açık şekilde ortaya koysa da kimi sorunların sürdüğünü de göstermiştir. Ankara Çankaya’da yaşayan engelli bireylerin hatalı ve eksik fiziksel çevre tasarımından ötürü engellerle karşılaştıkları, kamu binalarının dış ve iç alanlarında sorun yaşadıkları, karar alma merkezlerine erişemedikleri gibi kendilerinin görüş ve bilgisine de yeterince başvurulmadığı, önyargılar nedeniyle istihdam dışına itildikleri, eğitim ve sağlık konularında da erişilebilirlik engeline takıldıkları tespit edilmiştir. Diğer bir ifadeyle erişilebilirlik sorunu engellilerin engeli haline gelmiş, yaşam standartlarının daralmasına yol açmıştır. Sonuç olarak engelli popülasyonu için erişilebilirlik sorunu çözüme kavuşturulmadan onların toplumsal yaşama katılmaları, eğitim, sağlık ve istihdam gibi pek çok alanda doyum sağlamaları, temel hizmetlerden yeterli fayda vi görmelerinin pek de mümkün görünmediği anlaşılmıştır. Çünkü söze konu hizmetlere engellenmeden ulaşmak ve bunlardan yararlanmak mümkün olmadığı sürece, yapılan reform ve düzenlemelerin kâğıt üzerinde kalmaktan öteye geçmesi pek de mümkün olmamaktadır. Dolayısıyla günümüzde engelliler için çözüm bekleyen başat konu erişilebilirlik ve bunun yol açtığı kısıtlılıklardır.