ERGEN YAŞ GRUBUNDA İRRİTABİLETE BAĞLAMA VE DÜŞÜNCE EYLEM KAYNAŞMASI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu araştırmanın amacı bağlanma ve irritabilite arasındaki ilişkiyi araştırmak ve düşünce eylem kaynaşmasının bağlanma ve irritabilite arasındaki aracı etkisini incelemektir. Kesitsel nitelikte olan bu araştırmanın verileri 2021-2022 eğitim öğretim yılında Antalya ilinin Manavgat ilçesinde öğrenim gören 14-17 yaş aralığındaki 846 lise öğrencisi üzerinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmadaki katılımcıların 455‟i kadın (%53.6), 394‟ü erkektir (%46.4). Katılımcılara Ebeveyn ve Arkadaşlara Bağlanma Envanteri (EABE), DSM-5 Düzey 2 İrritabilite Ölçeği ve Çocuklar İçin Düşünce Eylem Kaynaşması Ölçeği (DEK-Ç) uygulanmıştır. Verilerin analizinde, Bağımsız Örneklemler T Testi Analizi, Pearson Korelasyon Analizi, Tek Yönlü Varyans Analizi ile PROCESS Macro 3.5 programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, ergen yaş grubunda Anne ve Babaya Bağlanma Toplam ile İrritabilite düzeyleri arasındaki ilişkide DEK-Ç düzeyinin kısmi aracılığın olduğu bulunmuştur. Bağlanma kalitesi ile irritabilite arasında negatif yönlü ilişki bulunmuştur. Anne Bağlanma Toplam alt boyutu cinsiyet değişkeni üzerinden incelendiği zaman anlamlı düzeyde bir farklılığın olmadığı saptanmıştır. Baba Bağlanma Toplam puanı incelendiğinde erkeklerin kadınlara göre daha yüksek ortalamaya sahip olduğunu göstermektedir. DEK-Ç ve DSM-5 Düzey 2 İrritabilite ölçeklerinden aldıkları puanlara göre kadınların erkeklere göre daha yüksek ortalamalara sahip oldukları bulunmuştur. Ergen yaş grubunda DEK-Ç ile DSM-5 Düzey 2 İrritabilite arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur.

Bu bulgular doğrultusunda bağlanma kalitesi ve düşünce eylem kaynaşmasına yönelik uygulanacak terapötik müdahaleler ergen yaş grubunda irritabilitenin yönetiminde faydalı olabileceği öne sürülür.