İLKOKUL VE ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL, DUYGUSAL VE AHLAKİ GELİŞİMLERİ İLE EMPATİK EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin sosyal-duygusal ve ahlaki gelişimleri ile empatik eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir. İlişkisel tarama yöntemiyle gerçekleştirilen bu araştırmada örnekleme türü olarak tabakalı örnekleme metodundan yararlanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu İstanbul Avrupa Yakası’ndaki devlet okullarında 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda öğrenim gören 8- 14 yaş aralığındaki 460 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında, Sosyal Duygusal ve Ahlaki Gelişim Ölçeği (SDAGO), KA-Sİ Çocuk ve Ergenler İçin Empatik Eğilim Ölçeği ve araştırmacı tarafından hazırlanan Demografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde “Bağımsız Örneklem t-Testi”, “Tek Yönlü ANOVA”, “Pearson Korelasyon Katsayısı”, “Çoklu Doğrusal Regresyon Analizi” kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre, ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin sosyal-duygusal ve ahlaki gelişimleri ile empatik eğilimleri arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, ilkokul öğrencilerinin sosyal-duygusal ve ahlaki gelişimleri ile empatik eğilimleri ortaokul öğrencilerinden daha yüksek düzeyde gözlenmiştir. Sosyal-duygusal ve ahlaki gelişimin duygusal empati üzerindeki yordayıcılık etkisine bakıldığında, çoklu regresyon analizinin varyansın %37’sini açıkladığı; bilişsel empati üzerindeki yordayıcılık etkisi incelendiğinde ise çoklu regresyon analizinin varyansın %31’ini açıkladığı görülmüştür. Buna göre öğrencilerin cinsiyetleri (kız), yaşları, olumlu sosyal davranış ve dürüstlük alt boyutlarından aldıkları ortalama puanlar, duygusal empati alt boyutundan alınan ortalama puanlar üzerinde anlamlı düzeyde yordama etkisi oluşturmuştur. Ayrıca öğrencilerin cinsiyetleri (kız) ve olumlu sosyal davranış alt boyutundan aldıkları ortalama puanlar bilişsel empati alt boyutundan alınan ortalama puanlar üzerinde vi anlamlı düzeyde yordama etkisi meydana getirmiştir. Sosyal-duygusal ve ahlaki gelişim alt boyutlarının empatik eğilim alt boyutları üzerindeki yordayıcılık etkisi incelendiğinde ise dürüstlük, öz-kontrol, evde saygı değişkenleri ile duygusal empati arasındaki ilişki öğrenim görülen okul düzeyine göre farklılaşmıştır. Buna göre ilkokul düzeyinde daha güçlü bir ilişkinin varlığı ortaya çıkmıştır. Buradan hareketle bazı öneriler getirilmiştir.