AKİRA KUROSAWA’NIN SHAKESPEARE UYARLAMASI FİLMLERİNİN METİNLERARASILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ: KANLI TAHT VE RAN FİLMLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Abstract

Tiyatro ve sinema kendi arasında belli ölçülerde benzerlikler gösterse de birbirinden farklı oldukları ve her birinin kendi disiplinlerine ait biçimsel dinamikleri barındırdığı süregelen bir tartışma konusudur. Öte yandan, sinemanın ortaya çıkışıyla birlikte tiyatro ile çift yönlü bir etkileşim içinde olduğu görülmektedir. Birçok film yönetmeni, sinemanın ilk dönemlerinden başlayarak tiyatro metinlerini sinema diline dönüştürerek beyaz perdeye aktarmıştır. İki sanat formu arasındaki bu ilişki analiz edilirken filmlerin çözümlenmesi adına sıklıkla uyarlama ve metinlerarasılık kavramları kullanılmaktadır. En genel anlamıyla metinlerarasılık kavramı, daha önce yazılmış, söylenmiş, inşa edilmiş anlam süreçlerinden yola çıkarak başka bir metnin özümsenmesi ve yeni metinler elde edilmesidir. Uyarlama kavramı ise var olan bir eseri farklı bir sanatın yaratım süreci içerisinde uygun duruma getirme ve yeniden düzenleme işlemidir. Tiyatro için yazılmış eserleri sinemaya uyarlama üzerine odaklanan bu çalışma, Akira Kurosawa’nın Kanlı Taht ve Ran filmleri ile William Shakespeare’in Macbeth ve Kral Lear oyunları arasındaki ilişkileri metinlerarasılık bağlamında çözümlemeyi ve yorumlamayı hedefler. Bu ilişkiyi çözümleyebilmek için oyunlar M. Melih Korukçu’nun Dramatik Oyun Analizi adlı kitabında önerdiği yöntemler doğrultusunda analiz edilmiş ve kaynak metin ile uyarlama arasındaki yapısal değişiklikler belirlenmiştir. Ayrıca uyarlamalar, John Desmond ve Peter Hawkes’in Adaptation: Studying Film and Literature adlı kitabında önerdiği karşılaştırmalı uyarlama çalışma yöntemi doğrultusunda incelenmiştir. Eserler, yöntemin basamakları gereği anlatı ögeleri açısından karşılaştırılmış ve filmlerin metinlere getirdiği yorumlama sinematik ögelerin de çözümlenmesi ile incelenmiştir. Akira Kurosawa, beyaz perdeye uyarladığı kaynak metinlerle özgür bir ilişki kurar ve

tiyatro oyununun dilini sinema diline etkili bir biçimde dönüştürür. Nitel bir durum çalışması olan bu araştırma ayrıca, uyarlamanın yalnızca araçlar arası değil kültürler arası bir aktarım olma özelliğine de dikkat çeker.